Thẩm quyền giải quyết các vụ việc về kinh doanh, thương mại của Tòa án nhân dân

[kyle26109409 0]

Thẩm quyền giải quyết đối với các vụ, việc về kinh doanh, thương mại được quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự được Quốc hội thông qua ngày 15/6/2004, được sửa đổi, bổ sung năm 2011, bao gồm: Thẩm quyền theo vụ việc, thẩm quyền theo cấp, thẩm quyền theo lãnh thổ và thẩm quyền theo sự lựa chọn của nguyên đơn.

 

Thẩm quyền theo vụ việc

 

Hoạt động kinh doanh, thương mại trong nền kinh tế thị trường diễn ra đa dạng, phong phú từ đó phát sinh những mâu thuẫn, bất đồng giữa các bên là điều khó tránh khỏi. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức khi bị xâm phạm là nghĩa vụ của Nhà nước. Do đó, Nhà nước phải có cơ chế giải quyết thích hợp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh, thương mại phát triển, đảm bảo trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước. Nhà nước đã giao cho Toà án nhân dân chức năng giải quyết các vụ việc về kinh doanh, thương mại.

Quyền khởi kiện vụ án hay yêu cầu Toà án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình là một trong các quyền cơ bản của cá nhân, tổ chức được pháp luật ghi nhận. Khi Tòa án chấp nhận đơn khởi kiện vụ án để giải quyết sẽ làm phát sinh các vụ án: dân sự (theo nghĩa hẹp), hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, hành chính.

Trình tự, thủ tục giải quyết các tranh chấp (vụ án) cũng như các yêu cầu (gọi chung là các vụ việc) về dân sự, kinh doanh, thương mại, hôn nhân và gia đình, lao động hiện nay được quy định chung trong văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý cao đó là Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 được sửa đổi, bổ sung năm 2011. Các vụ việc dân sự (theo nghĩa hẹp), vụ việc hôn nhân gia đình, vụ việc kinh doanh, thương mại, vụ việc lao động được Bộ luật Tố tụng dân sự gọi chung là vụ việc dân sự (vụ việc dân sự theo nghĩa rộng) và thủ tục giải quyết các vụ việc này được Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 quy định thành một thủ tục chung đó là thủ tục tố tụng dân sự. Ở đây chỉ đề cập những quy định pháp luật về giải quyết các vụ việc kinh doanh, thương mại.

 

Tham khảo dịch vụ thành lập công ty trọn gói tại TP.HCM.

 

Tranh chấp kinh doanh, thương mại được hiểu là những mâu thuẫn, bất đồng về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động kinh doanh, thương mại. Những tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án bao gồm:

-   Tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận: mua bán hàng hóa; cung ứng dịch vụ; phân phối; đại diện, đại lý; ký gửi; thuê, cho thuê, thuê mua; xây dựng; tư vấn, kỹ thuật; vận chuyển hàng hóa, hành khách bằng đường sắt, đường hàng không, đường biển; mua bán cổ phiếu, trái phiếu và giấy tờ có giá trị khác; đầu tư, tài chính, ngân hàng; bảo hiểm; thăm dò, khai thác;

- Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận;

- Tranh chấp giữa công ty với các thành viên công ty, giữa các thành viên của công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi hình thức tổ chức của công ty;

- Các tranh chấp khác về kinh doanh, thương mại mà pháp luật có quy định.

Ngoài những tranh chấp về kinh doanh thương mại còn có những việc khác phát sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại và có thể yêu cầu Tòa án giải quyết đó là việc về kinh doanh, thương mại.

 

Theo Điều 30 Bộ luật Tố tụng dân sự thì Toà án có thẩm quyền giải quyết các yêu cầu về kinh doanh, thương mại sau:

1. Yêu cầu liên quan đến việc Trọng tài thương mại Việt Nam giải quyết các vụ tranh chấp theo quy định của pháp luật về Trọng tài thương mại.

2. Yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định kinh doanh, thương mại của Tòa án nước ngoài hoặc không công nhận bản án, quyết định kinh doanh, thương mại của Tòa án nước ngoài mà không có yêu cầu thi hành tại Việt Nam.

3. Yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam quyết định kinh doanh, thương mại của Trọng tài nước ngoài.

4. Các yêu cầu khác về kinh doanh, thương mại mà pháp luật có quy định.

 

Thẩm quyền xét xử theo các cấp Tòa án

 

Khi phát sinh tranh chấp các bên tranh chấp phải xác định Tòa án cấp nào có quyền giải quyết lần đầu để yêu cầu giải quyết. Theo Điều 33, 34 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, thẩm quyền xét xử sơ thẩm theo cấp Tòa án được xác định như sau:

Toà án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về kinh doanh, thương mại giữa các cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau đều có mục đích lợi nhuận, được quy định tại khoản 1 Điều 29, bao gồm: mua bán hàng hóa; cung ứng dịch vụ; phân phối; đại diện, đại lý; ký gửi; thuê, cho thuê, thuê mua; xây dựng; tư vấn, kỹ thuật; vận chuyển hàng hóa, hành khách bằng đường sắt, đường bộ, đường thuỷ nội địa; vận chuyển hàng hóa, hành khách bằng đường hàng không, đường biển; mua bán cổ phiếu, trái phiếu và giấy tờ có giá khác; đầu tư, tài chính, ngân hàng; bảo hiểm; thăm dò, khai thác. Những tranh chấp, yêu cầu mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện.

Toà án nhân dân cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả các tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, trừ các tranh chấp thuộc thẩm quyền của cấp huyện. Toà án cấp tỉnh có thể lấy lên để giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền của Toà án cấp huyện.

 

Thẩm quyền xét xử theo lãnh thổ

 

Khi đã xác định được Toà án cấp nào có thẩm quyền giải quyết, phải xác định Tòa án nhân dân ở địa phương nào có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Đe tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ và thi thi hành án, Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 quy định:

- Toà án có thẩm quyền xét xử sơ thẩm các vụ án về kinh doanh thương mại là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc của bị đơn (nếu bị đơn là cá nhân) hoặc nơi bị đơn có trụ sở (nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức).

Để bảo đảm quyền tự định đoạt của các bên, pháp luật tố tụng còn quy định các bên có tranh chấp cũng có quyền tự thỏa thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn (nếu nguyên đơn là cá nhân) hoặc nơi nguyên đơn có trụ sở (nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức) giải quyết vụ án.

- Trường hợp vụ án liên quan đến bất động sản thì Tòa án nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết.

 

Luật Doanh nghiệp 2020 cũng có bổ sung 1 số điểm mới khi thành lâp công ty.

 

Thẩm quyền xét xử theo sự lựa chọn của nguyên đơn

 

Trong thực tế, nếu chỉ xác định thẩm quyền của Tòa án theo cấp và theo lãnh thổ sẽ có trường hợp có nhiều Toà án cùng có thẩm quyền giải quyết một vụ án. Chính vì vậy, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn, tạo điều kiện thuận lợi cho nguyên đơn khi tiến hành khởi kiện, pháp luật còn quy định nguyên đơn có quyền lựa chọn tòa án để yêu cầu giải quyết vụ án kinh doanh, thương mại trong các trường hợp sau đây (Điều 36 Bộ luật Tố tụng dân sự 2004):

- Nếu không biết nơi cư trú, làm việc, trụ sở của bị đơn, thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi có tài sản, nơi có trụ sở hoặc nơi cư trú cuối cùng của bị đơn giải quyết.

- Nếu tranh chấp phát sinh từ hoạt động của chi nhánh tổ chức, thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi tổ chức có trụ sở hoặc nơi tổ chức có chi nhánh giải quyết.

- Nếu tranh chấp chấp phật sinh từ quan hệ hợp đồng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi hợp đồng được thực hiện giải quyết;

- Nếu các bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở ở nhiều nơi khác nhau, thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi một trong các bị đơn có cư trú, làm việc, có trụ sở giải quyết.

- Nếu tranh chấp đến bất động sản mà bất động sản ở nhiều nơi khác nhau, thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi có một trong các bất động sản giải quyết.